مهمترین علل سکوت علی(ع) را در برابر غصب خلافت در محورهای زیر می توان بیان کرد:

    1- سفارش پیامبر اعظم(ص)

    پیامبر اعظم(ص) به علی(ع) توصیه فرموده بود، در صورتی که حقت را غصب کردند اگر تعداد یارانت از تعداد انگشتان دست و پایت فزون شد برای گرفتن حقت دست به شمشیر ببر وگرنه صبر پیشه نما. در این رابطه بعد از ماجرای سقیفه وقتی عده ای از اصحاب علی(ع) می آیند و اعلام آمادگی می کنند حاضریم حقت را بگیریم، حضرت برای اینکه ایمان، وفاداری و پایداری آنان را بیازماید، فرمود: «فردا همه شما با سرهای تراشیده در اینجا حضور بیابید که در پاسخ به ندای حضرت جز چهار یا پنج نفر حاضر نشدند.

    2- حفظ وحدت جامعه اسلامی

    علی(ع) را باید بنیانگذار وحدت مسلمانان دانست چرا که بیش از هر کسی در این راه فداکاری و سختکوشی نموده است. بعد از رحلت پیامبر(ص)، فرهنگ قبیله ای دوباره جان گرفت و علی(ع) برای حفظ وحدت مجبور به سکوت شد که تحمل آن از دست بردن به شمشیر بسیار سخت تر و جانفرساتر بود. جامعه اسلامی در آن عصر با هجوم دشمن خارجی به ویژه رومیان مواجه بود و وجود پیامبران دروغین مزید بر علت بود و علی(ع) در سخنی می فرماید من از همه حریصتر به وحدت مردم در جامعه می باشم.

    3- پیدایش مرتدین و پیامبران دروغین

    علاوه بر ارتدادی که در سال دهم هجری در قبایل بنی حنیفه، اسد، کنده، غطفان و... اتفاق افتاد و اوج آن پس از رحلت پیامبر(ص) نمودار گشت، پیامبران دروغین نیز در نقاط مختلف عربستان ادعای نبوت می کردند و وحدت اسلامی را مورد تهدید قرار می دادند که امام در نامه ای به مالک اشتر یکی از علل سکوت خود را پیدایش مرتدین و پیامبران دروغین می داند.

    4- فعال شدن منافقان مدینه و دیگر اعراب منافق

    منافقین که در صدد از هم پاشیدن جزیره العرب و وحدت مسلمین بودند و قیام امام به اهداف آنان کمک می نمود، عامل دیگری بود که امام علی(ع) راهبرد سکوت را برای خنثی نمودن توطئه شوم منافقین انتخاب کرد.

    5- کمی یاران و حامیان

    امام علی(ع) در خطبه شقشقیه یکی از علل سکوت خود را کمی یاران و حامیان خویش می داند که در این زمینه مخیر بود یا با قلت یاران حق خود را بگیرد و یا نسبت به وضع تاریک روزگار سکوت را پیشه نماید. آن حضرت شرایط را این چنین توصیف می فرماید:

    «در حالی که در چشمم خار و گلویم را استخوان گرفته و میراثم به تاراج رفته بود، صبر را پیشه کردم.

    6- حفظ کیان و بقای اسلام

    امام در خطبه پنجم نهج البلاغه کمی یاران و حفظ کیان اسلام و جلوگیری از اختلافات را بیان کرده و علت سکوت خود را ترس از مرگ نمی داند بلکه قیام خود را بی حاصل و برای جامعه اسلامی زیانبار می داند.

    7- عوامی مردم و احیای فرهنگ قبیله ای

    پیامبر اعظم(ص) در مدت 23سال تبلیغ رسالت خود، فرهنگ جاهلیت را در جامعه از بین برد ولی بسیاری از سران مکه که بعد از 23 سال جنگ، به اسلام ایمان آورده و پیامبر خدا(ص) لقب طلقا به آنان داد، به علت عدم درک روح اسلام و عمق فرهنگ دینی، مجدداً فرهنگ جاهلیت را در بین خود بعد از رحلت پیامبر(ص) احیا کردند. بنابراین چون رئیس قبیله از علی(ع) پیروی ننمود مردم نیز به تبع آنان از امام علی(ع) حمایت ننمودند.

    8- حرکت خشونت طلبانه و مستکبرانه

    برخی از صحابه چنان دست به خشونت زدند که کمتر کسی یارای مخالفت با آن را داشت. عده ای را روانه کوچه ها می کردند و مردم را به بیعت با خلیفه اول دعوت می کردند مردم هم تابع احساسات قبیله ای بودند و از روی حرص و بی اطلاعی با خلیفه بیعت کردند.

    9- سرعت بیعت و شدت عمل اصحاب سقیفه

    فرایند انتخاب خلیفه و بیعت گرفتن به حدی شدید و سریع بود که امکان بروز هرگونه عکس العمل را از امام علی(ع) گرفت. آن حضرت که در حال غسل و کفن پیامبر اعظم(ص) بود و واگذاشتن جنازه پیامبر(ص) را بدون غسل و کفن بی احترامی و خیانت بزرگی به پیامبر خدا(ص) می دانست اصحاب سقیفه از این دل مشغولی علی(ع) بهره جسته و به حدی در گرفتن بیعت سرعت عمل نشان دادند که آب غسل پیامبر(ص) خشک نشده بود و آنان کار را تمام کرده بودند.

    10- نگه داشتن حرمت دین

    علی(ع) خلافت را حق خود می دانست ولی حرمت دین را برتر از آن می دید و اگر دین ضربه می دید جبران آن به راحتی مقدور نبود. آن حضرت اگرچه حق خود را حق دین می دانست اما وحدت دینی را لازمتر از حق خود می پنداشت.

شادی روح خادم سیدالشهداء کربلایی حاج حسن بهزادنسب صلواتفدائی حضرت مهدی (عج) در یکشنبه بیست و هفتم آذر ۱۳۹۰ ساعت 15:51 موضوع | لینک ثابت